Startschot Gjin Plestik nei ús Waad: GPS-drijvers volgen route plastic afval

Hoe beweegt plastic afval zich in het Friese oppervlaktewater richting de Waddenzee? Het project Gjin Plestik nei ús Waad maakt dat inzichtelijk met drijvende GPS-trackers.

Vijf Friese bestuurders hebben op vrijdag 7 februari in de Leeuwarder Prinsentuin de eerste oranje drijvers in het water gegooid. 

Plastic afval is een groeiend milieuprobleem, in het bijzonder in de ecosystemen in het binnenwater en in zee. Plastic vergaat niet, maar breekt af in steeds kleinere deeltjes. Die kunnen de gezondheid van dieren en mensen schaden. Van het plastic in de Waddenzee is ongeveer driekwart afkomstig uit eigen land, heeft de Waddenacademie eerder vastgesteld in een analyse. Met het project Gjin Plestik nei ús Waad willen onderzoekers en overheden in beeld krijgen hoe het zit met het aandeel uit het Friese binnenwater.

Oranje drijvers te water

Hiervoor hebben vijf bestuurders op vrijdag 7 februari het startschot gegeven: gedeputeerde Friso Douwstra van de provincie Fryslân, dagelijks bestuurder Monique Plantinga van Wetterskip Fryslân, wethouders Gijs Jacobse (Leeuwarden) en Michel Rietman (Súdwest-Fryslân) en directeur Gerben Huisman van het Waddenfonds. Zij wierpen oranje drijvers in de Noorder Stadsgracht, in de Leeuwarder Prinsentuin. De drijvers hebben het formaat van een frisdrankflesje en zijn uitgerust met een GPS-tracker die de route van de drijver vastlegt onder invloed van wind en stroming. De uitkomsten geven een beeld van de manier waarop plastic afval zich verplaatst in het oppervlaktewater. 

Camera’s en bemonsteringen

Om beter inzicht te krijgen in het plasticprobleem worden op meerdere plaatsen drijvers  ingezet. Daarnaast komen bij bruggen camera’s die langsdrijvend afval registreren. De beelden worden met behulp van kunstmatige intelligentie geanalyseerd. Om het beeld compleet te krijgen vinden tenslotte op tientallen plaatsen bemonsteringen plaats, waarbij fijnmazige netten microplastics uit het water filteren.

Afvangsystemen

Wanneer de routes en hotspots in beeld zijn gebracht, zullen in het vervolg van het project gerichte maatregelen worden getroffen om plastic uit het water te halen met speciale afvangsystemen. Tegelijkertijd wordt er ingezet op preventie, met voorlichtingscampagnes.

Samenwerking

Noria Sustainable Innovators uit Delft is de uitvoerder van Gjin Plestik nei ús Waad. Provincie, Wetterskip en de gemeenten Leeuwarden en Súdwest Fryslân financieren een deel. Deze overheden nemen regelmatig deel aan het projectteam om resultaten en vervolgstappen te bespreken. Hierdoor wordt de betrokkenheid en continuïteit geborgd binnen de organisaties, ook na afronding van het huidige project. Het project loopt tot eind 2027 en kost ruim €1,2 miljoen. Hiervan is bijna de helft gefinancierd door het Waddenfonds.